Z wiekiem pogarsza się nasza pamięć. Spowodowane, jest to różnymi schorzeniami i zmianami fizjologicznymi. Procesy te można spowolnić prowadząc zdrowy, aktywny tryb życia, zwracając uwagę na to, co jemy, uprawiając sporty, rekreację, (aktywność fizyczna), i utrzymując kontakty towarzyskie.
Specjaliści wymieniają różne rodzaje pamięci:
– zapamiętywanie, składające się z trzech, współpracujących ze sobą etapów, takich jak zapamiętywanie, zachowywanie, przypominanie,
– pamięć semantyczna, czyli posiadana wiedza o świecie,
– pamięć proceduralna, służy do osiągania celów – dzięki niej wiemy, jak osiągnąć coś, do czego zmierzamy, jest automatyczna, nie wymaga skupiania uwagi,
– pamięć krótkotrwała, zachowuje określoną ilość informacji, przez stosunkowo krótki czas,
– pamięć sensoryczna, to bodźce odbierane przez nasze zmysły, zachowywane w pamięci odczucia,
– pamięć pośrednia, (część trwałej), przechowywanie zdarzeń przez kilka tygodni, następnie informacja, jest zachowana w pamięci stałej, lub zanika,
– pamięć długotrwała, dzieląca się na jawną i niejawną – informacja zostaje zapamiętana na lata,
– pamięć jawna, (deklaratywna), dotyczy relacji przyczynowo – skutkowych otoczenia, jak również szczegółów sytuacji, czasu. Pozwala przypomnieć zapomniane sytuacje,
– pamięć niedeklaratywna, (proceduralna) – część nie?świadomej, długotrwałej pamięci, dotyczy zdobywanych umiejętności, zachowań,
– pamięć prospektywna, jest to pamięć ukierunkowana na przyszłość,
– powtarzanie, utrwalanie informacji,
– kodowanie, zapamiętywanie zdarzenia, nadawanie znaczenia przedmiotom i sytuacjom.
Te liczne pamięci muszą ze sobą współgrać, by odpowiednio przetwarzać gromadzone przez mózg informacje. Pamięć można wiec określić, jako zdolność do zachowywania pojawiających się informacji dzięki różnorodnym funkcjom mózgu i do ponownego ich odtwarzania w odpowiednim momencie.
Ćwiczenie pamięci, zwane treningiem umysłu, jest więc niezbędne dla osób starszych, aby zachować prawidłowe działanie skomplikowanej machiny jaką jest nasz mózg. Na rynku wydawniczym można znaleźć szeroką gamę książek opisujących ćwiczenia pamięci. Kilka darmowych poradników można znaleźć, również w Internecie. W księgarniach dostępne są płyty CD ze wskazówkami do ćwiczeń. Przykładowe tytuły książek dostępnych sprzedaży:
- Trening Mózgu. Popraw Pamięć, Koncentrację i Samopoczucie Korzystając z Najnowszych Odkryć Nauki, Mccleary Larry, 2010 (koszt około 35 złotych);
- Rozwiń Swój Umysł Ćwiczenia dla Lewej Półkuli Mózgu, Bragdon Allen, Gamon David, 2010 (koszt około 30 złotych);
- Jaki Naprawdę jest Twój Umysł, Thomson Jamie, Livingstone Ian, 2008 (koszt około 25 złotych);
- Pamięć absolutna. Jak radzić sobie z zapominaniem i podkręcić możliwości umysłu, Kasibhatla Nishant. 2011 (koszt około 25 złotych);
- Trenuj umysł. Zeszyt ćwiczeń do pracy z osobami z zaburzeniami pamięci, Sabela Katarzyna, Cuper Miros?awa 2012 (koszt około 35 złotych).
Coraz częściej można się również natknąć na kursy i szkolenia dotyczące technik pamięci i koncentracji.
Doskonałym sposobem na utrzymanie pamięci w dobrej formie jest rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek. Pomocne jest również, zapamiętywanie kawałów, (którymi później można zabłysnąć w towarzystwie), czy uczenie się języków obcych poprzez zapamiętywanie dziennie wybranej liczby słówek. Bardzo ważne, by umieć dobrać warunki pracy nad umysłem, ponieważ, jest to czynność wymagająca skupienia i koncentracji. Najlepiej wyłączyć telewizor, czy radio, by nic nie rozpraszały naszej uwagi. Warto też, skorzystać z kilku zmysłów – chodzenie po pokoju, czytanie na głos, wystukiwanie rytmu. Popularna jest też, technika stosowana przy robieniu notatek – mapy umysłu, (z ang. mind maps). Polega ona na rysowaniu obrazków i użyciu słów kluczy – które pomogą skojarzyć i odtworzyć zdobyte informacje. Niezbędne w trakcie nauki jest również, robienie przerw. Nauka, to jednak nie wszystko! Aby lepiej funkcjonował nasz umysł, pamiętajmy o świeżym powietrzu, które dotlenia nasz umysł i poprawia jego wydajność.